Pagina's

woensdag 2 september 2015

Te koop : de grammatica van het Hoegaards (door Christian Hennuy)


Persinfo

PRAKTISCHE GRAMMATICA VAN HET HOEGAARDS

We zijn de laatste generatie die nog dialect spreekt en daarmee is een belangrijk deel van ons immaterieel erfgoed bedreigd. Vandaar een poging om het Hoegaards anno 2015 te bewaren via een praktische grammatica, en tegelijk een cursus Hoegaards.

We gaan in eerste instantie trachten een beschrijvende grammatica te geven, geen normatieve. Vergeten we niet dat het Hoegaards een levende taal is. Dikwijls zijn er varianten in de uitspraak en het taalgebruik, zeker onder invloed van het Nederlands en de omliggende dialecten. Dan zullen we beide vormen geven, of ernaar verwijzen in voetnoot. Zo worden de werkwoorden 'doen' en 'zien' in het Hoegaards 'deng' en zéng', maar onder invloed van het Tiens hoort men ook dikwijls 'doown' en 'zeujn'.

In tegenstelling tot de meeste dialectstudies waarbij het om dialectologie of lexicologie gaat, houden wij het bij een algemeen taalkundig werk. Een zuivere dialectologische studie zou het hebben over de spreiding van de verschillende dialectvarianten over het Hoegaards grondgebied. Maar dit is zo klein dat het niet relevant is. We verwijzen af en toe wel in voetnoot naar een aantal kleine verschillen tussen het centrum ,  de gehuchten en de deelgemeenten. Verder verwarren mensen al te gauw een dialectstudie met een opsomming van dialectwoorden, als een soort woordenboek.

We geven geen opsomming van zeldzame Hoegaardse woorden als 'pismeroewej', 'roeweskes',' moesje' en 'pééjàrààter', [1] hoewel die erin zitten,  maar gewoon de dagelijkse taal, zoals die nu gesproken wordt, met ook vervormde Nederlandse woorden.  We houden ons niet op met verdwenen woorden of nog nauwelijks gebruikte woorden of uitdrukkingen voor ondertussen bijna of volledig verdwenen objecten of ambachten.

De uitdaging was de spelling zo fonetisch mogelijk te houden, maar toch in combinatie met de Nederlandse spelling voor de leesbaarheid. We hebben de spelling gebruikt bij het straatnamenproject en gepubliceerd in het gemeentelijk infoblad van Hoegaarden in mei 2011, nog lichtjes aangepast. Dit straatnamenproject was de aanzet voor de ontwikkeling van een eenvoudige spelling. We hebben een schrijfwijze gebruikt, met zo weinig mogelijk symbolen, alleen wat er voorkomt op het klassieke klavier van een schrijfmachine.

We hebben er een degelijke, klassieke grammatica van willen maken, van het niveau van het vreemde talen onderwijs, maar we hebben er functioneel taalgebruik aan toegevoegd om zo tegemoet te komen aan de nieuwe pedagogische inzichten van het talenonderwijs. Het wordt opgebouwd als een thematische cursus 'Hoegaards', met eenvoudige zinnetjes om mensen te bedanken, te begroeten, zich te excuseren, schelden, verwensen, raad geven, de weg te vragen, spreken over het weer, de gezondheids-toestand, ziektes, bestellen in een winkel, spreken over familie, feestjes, karaktereigen-schappen, ...

Het Hoegaards en het Tiens behoren tot dezelfde dialectgroep, alleen de uitspraak wil wel eens verschillen. We hebben in dit werk ook regelmatig verwijzingen naar het Tiens, zonder dit systematisch te doen. Vandaar dat deze grammatica ook interessant kan zijn voor Tienenaars.
 
 
 
 


 

 


De nieuwe Hoegaardse Grammatica wordt voorgesteld tijdens het Armistis concert van de Totale Waanzin op dinsdag 10 november in het Paenhuys. Tot dan kost het werk 18 euro, nadien zal dat 22 euro zijn. Het boek wordt gedrukt bij ACCO en telt 152 bladzijden.

Bestellen kan vanaf nu via overschrijving op rekening nummer BE 42 3630 1467 7554 van Christian Hennuy-Dotremont, met vermelding 'grammatica'.

Bestelde werken zullen achteraf in het Kapittelhuys kunnen afgehaald worden op vrijdag 13 november, van 17 tot 20 uur.

Auteur Christian Hennuy, is geboren en getogen in Hoegaarden. Hij is geboren op 26 januari 1954, werd licentiaat in de Romaanse filologie aan de KUL in 1975, geaggregeerde voor het hoger secundair onderwijs eveneens aan de KUL, en gaf 38 jaar Franse les aan de twee hoogste jaren van het ASO aan het Koninklijk Atheneum 1 in Hasselt. De laatste 15 jaar werd zijn onderwijsopdracht in Hasselt uitgebreid met de functie van leraar psychologie en gedragswetenschappen. Op 1 februari 2014 ging hij met pensioen als leerkracht

Hij is sinds 1982 streekjournalist van “Het Laatste Nieuws”, voor de gemeenten Hoegaarden en Tienen, en hij werkte ook 15 jaar voor De Streekkrant/De Zondag. In 2006 publiceerde hij het jubileumboek '40 jaar de Klup'. In 2008 volgde 'De Kroniek van Hoegaarden, Meldert, Outgaarden en Hoxem 1978-2007' en in 2012 'De Kroniek van Hoegaarden 1900-1977/ 2008 - 2011.' Sinds augustus 2014 zijn de Kronieken, samen met de aanvullingen van 2012, 2013, en 2014 gratis online beschikbaar op www.kroniekvan-hoegaarden.be




[1] Mier, spruitjes, stemmen ronselen bij verkiezingen, meikever